Τεύχος 44

Δεκέμβριος 1992 - Φεβρουάριος 1993

Οικουμενισμός και Ανθρωπισμός

Πολλές φορές στο παρελθόν δημοσιεύτηκαν στην “Επίγνωση” άρθρα, που είχαν σκοπό να μεταφέρουν μια αγωνία για την πορεία των εκκλησιαστικών πραγμάτων. Προσπαθήσαμε να περιγράψουμε τις τεράστιες θεολογικές συνέπειες που έχει στην πράξη και στο βίωμα της Εκκλησίας η διαστροφή της Εκκλησιαστικής εμπειρίας, που ονομάζεται οικουμενισμός.

Ο Οικουμενισμός χρησιμοποιεί το αγιασμένο σώμα της Εκκλησίας για να εξυπηρετήσει καθαρά εγκόσμιες σκοπιμότητες. Οι οικουμενιστές έχουν μάθει να ελίσσονται, όπως οι πολιτικοί: στο όνομα του Χριστού ασκούν διπλωματία συναντιούνται, σε συνέδρια, κάνουν μικρές αμοιβαίες παραχωρήσεις, προωθούν τη λεγόμενη συνεργασία σε τομείς μορφωτικούς, ειρηνιστικούς, ανθρωπιστικούς. Στο όνομα της φιλίας ανάμεσα στους λαούς, στο όνομα της ειρήνης και της ανθρωπότητας παραμερίζουν πρόθυμα θεολογικές και δογματικές διαφορές, που στα μάτια τους φαντάζουν πλέον ως αυστηρή προσκόλληση στο γράμμα του νόμου. Και για να τεκμηριώσουν αυτή την καθαρά κοσμική προοπτική προβάλλουν την προσευχή του Χριστού στον Πατέρα του για τους μαθητές του: “ίνα ώσιν εν”. Προβάλλουν, δηλαδή, μια εντελώς ανθρωπιστική εκδοχή της ενότητας, ξεχνώντας για ποια ενότητα και ποια αγάπη μίλησε ο Χριστός: “καθώς και ημείς εν εσμέν”. Ο Χριστός μιλά για την άρρηκτη ενότητα των προσώπων της αγίας Τριάδος. Αυτή την ενότητα μας δίδαξε ότι μπορούμε να τη βρούμε μέσα στην Εκκλησία, εκεί που κατοικεί το Πνεύμα της Αληθείας, κι όχι εκεί που συναντιούνται όλες οι ανθρώπινες πλάνες. Η αμετανόητη συνδιαλλαγή των ανθρώπινων πλανών και ο συμφυρμός τους σε οικουμενιστικά συνέδρια , για ανθρωπιστικούς και ειρηνιστικούς σκοπούς, δεν έχει καμιά σχέση με την αληθινή σύναξη εν αληθεία των πιστών, που επιδιώκουν την ειρήνη “την πάντα νουν υπερέχουσαν”. Μόνον όσοι είναι άγευστοι της αληθινής ειρήνης κάνουν μια τέτοια σύγχυση.

Ο ανθρωπισμός δεν χαρακτήρισε ποτέ τον ορθόδοξο τρόπο σκέψης. Ο ανθρωπισμός υπήρξε ανέκαθεν η θρησκεία της Δύσης. Ο Δυτικός κόσμος δέχτηκε το χριστιανικό κήρυγμα ως μια νέα εκπολιτισμένη ειδωλολατρία. Δεν κατάφεραν ποτέ οι άνθρωποι στη Δύση, πλην λιγοστών εξαιρέσεων, να δουν στο πρόσωπο του Χριστού Αυτόν που με το λόγο του έπλασε την Κτίση. Δεν μπόρεσαν ποτέ να δουν έξω από τη ροή της φθοράς και του χρόνου, πέρα από τις ανάγκες των κοσμικών και κτιστών πραγμάτων. Η αλήθεια του χριστιανικού κηρύγματος δεν σήμανε για τη Δύση μια καινούρια αντίληψη για τον κόσμο και για τον άνθρωπο. Δεν σήμανε στις ψυχές τους την ανατροπή της παλιάς προοπτικής, όπου τα πράγματα αποκτούν τη σημασία τους μέσα στα όρια της γέννησης και του θανάτου. Η αντίληψή τους παρέμεινε στη ρίζα της θνησιγενής. Δεν μπόρεσαν να βάλουν στη θέση της παλιάς τάξης πραγμάτων τη νέα ζωή, όπου ο Χριστός καταργεί τη φθορά, ανασταίνει τη φύση, πατάει την θάνατο.

Στο κέντρο της Δυτικής αντίληψης για τον κόσμο δεν βρίσκεται ο Χριστός, ως απαρχή της καινούριας κτίσης: Κέντρο παραμένει ο φθαρτός άνθρωπος με τις καθημερινές φθαρτές ανάγκες του. Όλη η προσπάθεια κάθε δυτικού συστήματος έχει σα σκοπό να εξυπηρετήσει τις ανθρώπινες ανάγκες. Να καλυτερέψει τις συνθήκες της ανθρώπινης επιβίωσης πάνω σ’ αυτή τη γη. Αυτό είναι ο ανθρωπισμός. Γι’ αυτό και το κήρυγμα του Χριστού ο δυτικός κόσμος το είδε ως μια νέα, ηθική κατά βάση, κοσμοθεωρία. Το αποδέχθηκε όχι ως κήρυγμα σωτηρίας, αλλά ως μια ηθική στάση ζωής ικανή να βάλει τάξη και καλύτερη οργάνωση σ’ αυτόν τον φθαρτό κόσμο. Έτσι διαχειρίστηκαν τον λόγο του Χριστού οι πάπες της Δύσης, οι θεολόγοι και οι φιλόσοφοι.

Αυτό το δηλητήριο της ανθρωπιστικής πλάνης κρύβεται πίσω από κάθε οικουμενιστική προσπάθεια. Πίσω από τους στόχους που έβαλε η πρώτη οικουμενιστική πατριαρχική εγκύκλιος του1920 (βλ. και τεύχος Επίγνωσης 41) διαφαίνονται καθαρά η πλάνη του ανθρωπισμού. Το ίδιο δηλητήριο κρύβεται πίσω από τους σκοπούς αυτού που ονομάζεται “Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών”. Και η μεν συμμετοχή των δυτικών θεολόγων και ιεραρχών δεν προκαλεί καμία έκπληξη. Η συμμετοχή, όμως, των ορθοδόξων, που μάλιστα αναλαμβάνουν και ηγετικές θέσεις και πρωτοβουλίες, πως μπορεί να δικαιολογηθεί ; Δεν φανερώνει μια τρομερή απώλεια των ορθοδόξων θεολογικών κριτηρίων και των προϋποθέσεων της συμμετοχής στο βίωμα της Εκκλησίας ;

Λεγόμενοι ορθόδοξοι ιεράρχες εκχωρούν και κρύβουν τον λόγο της αληθείας χάριν κοσμικών σκοπιμοτήτων, σαν να μην κατέχουν αυτοί τον πολύτιμο μαργαρίτη, τον λόγο της αναστάσεως, που χρωστούν να διαφυλάξουν και να μεταδώσουν. Η Εκκλησία, όμως, είναι κιβωτός αληθείας και δεν παίζει ρόλο ανθρώπινης κοσμικής οργάνωσης.

Αυτές οι αγωνίες βρίσκονται πίσω από κάθε άρθρο μας που έχει σχέση με τον Οικουμενισμό. Η προσπάθειά μας είναι η διαφύλαξη των αληθινών προϋποθέσεων για την συμμετοχή στη ζωή της αγίας Τριάδας και όχι μια απλή προσκόλληση στο γράμμα του νόμου και της παράδοσης, όπως νομίζουν μερικοί.

Χρόνια, τώρα, παρατηρούμε με λύπη και κάποια έκπληξη τη σταδιακή άμβλυνση του εκκλησιαστικού φρονήματος στο χώρο της ορθοδοξίας. Αυτό, όμως, δεν περιορίζει την έκπληξη που νιώθουμε σε κάθε καινούρια οικουμενιστική προσπάθεια. Πρόσφατο τέτοιο γεγονός είναι και η πολυσυζητημένη ένωση με τους προκαρχηδονίους ή αλλιώς μονοφυσίτες.Είναι φανερό, μέσα από την εγκύκλιο τουλάχιστον του πατριαρχείου Αντιοχείας, ότι μια τέτοια ένωση έχει ήδη αποφασιστεί και βρίσκεται ουσιαστικά σε ισχύ. Οι λεπτομέρειες είναι γνωστές και έχουν αναφερθεί εκτεταμένα αλλού. Εμείς, επιθυμούμε απλώς να μοιραστούμε την ειλικρινή μας απορία: Πως, λοιπόν; Θα αρνηθούν οι λεγόμενοι ορθόδοξοι τους αγώνες της Εκκλησίας στα σοβαρότατα θέματα των χριστολογικών αιρέσεων; Θα αρνηθούν όλη την προσπάθεια των αγίων πατέρων να βάλουν όρια και δόγματα που να προστατεύουν την εμπειρία της Εκκλησίας σχετικά με το ποιος ήταν ο Χριστός; Τι λένε γι’ αυτό γνωστικοί και πολυγραφότατοι θεολόγοι, καθόλα σεβαστοί και προσεχτικοί στη διατύπωση τέτοιων λεπτών θεολογικών, χριστολογικών θεμάτων; Μήπως, κάθε μικρή υποχώρηση φέρνει μιαν άλλη μεγαλύτερη και η κατρακύλα αυτή δεν θα έχει τελειωμό;

Σκοπός των πολιτικών αρχόντων είναι να ενώσουν τον κόσμο μέσα σ’ ένα διεθνές κλίμα ειρήνης και συνεργασίας, με απώτερο σκοπό το εγκόσμιο συμφέρον. Η αγία Γραφή έχει δώσει στους χριστιανούς το αληθινό στίγμα αυτής της προσπάθειας μέσα από διάφορες διηγήσεις και εικόνες, όπως αυτή του πύργου της Βαβέλ ή αυτή της Αποκάλυψης, που μιλά για την Βαβυλώνα τη μεγάλη, που φτιάξανε οι έμποροι και οι άρχοντες της γης και τη βάλανε κάτω από μία μοναδική αντίχριστη βασιλεία.

Ας μην ψάχνουν οι χριστιανοί τρόπο να ενταχτούν ενεργά μέσα σ’ αυτή την προσπάθεια. Ας μην φοβούνται μήπως μείνουν πίσω από την εξέλιξη των πραγμάτων. Ο κόσμος θα ακολουθήσει τον δρόμο του. Ο Χριστός, όμως, στην προσευχή του, ξέροντας τους δρόμους των ανθρώπων του κόσμου έλεγε: “ου περί του κόσμου ερωτώ, αλλά περί ους δέδωκάς μοι”. Ίδια πρέπει να είναι η προοπτική των χριστιανών: όχι να τρέχουν πίσω από κάθε κοσμική κίνηση και προσπάθεια, οσοδήποτε καλή και χρήσιμη κι αν μοιάζει, αλλά να διαφυλάξουν τον πολύτιμο μαργαρίτη, όσοι τουλάχιστον τον κατέχουν πραγματικά. Να, μια εποχή όπου τα λόγια της Αποκάλυψης αποκτούν δραματική βαρύτητα: “Όνομα έχεις ότι ζης και νεκρός ει, γίνου γρηγορών... μνημόνευε ουν πως είληφας και ήκουσας και τήρει και μετανόησον...έρχομαι ταχύ. Κράτει ό έχεις...”.

Αληθινοί Δίκαιοι

Θου το πνεύμα του Θεού κατοικεί εν τοις εν αναπαύσει διάγουσιν, αλλά το του διαβόλου, καθώς τις των αγαπόντων τον Θεόν είπεν* ώμοσα, ότι καθ’ εκάστην ημέραν αποθνήσκω. Εν τούτω αφορίζονται οι υιοί του Θεού, εκ των λοιπών* ίνα αυτοί μεν εν θλίψεσι ζώσιν* ο δε κόσμος, εν τρυφή και αναπαύσει λαμπρύνηται. Ουκ ηυδίκησε γαρ ο Θεός, ίνα αναπαυθώσιν οι αγαπητοί αυτού, έως ου εισίν εν τω σώματι, αλλά μάλλον ηθέλησεν είναι αυτούς, εν όσω εισίν εν τω κόσμω, εν θλίψεσι, εν βάρει, εν μόχθοις, και εν ενδεία, και γυμνώσει, και μονώσει και χρεία, και αρρωστία, και εξουδενώσει, και κολαφισμοίς, και καρδίας συντριβή, και σώματι κατακόπω, και αποταξία των συγγενών, εν φρονήματι λυπηρώ, και παρηλλαγμένη θεωρία πάσης της κτίσεως, και καθίσματι ανομοίω των ανθρώπων, και σκηνώματι μοναστικώ, και ησυχαστικώ, και τη θεωρία των ανθρώπων μη φαινομένω, απηλλαγμένω, από παντός πράγματος ευφραίνοντος ενταύθα.

Αυτοί κλαίουσι και ο κόσμος γελά* αυτοί στυγνάζουσι, και ο κόσμος ιλαρύνεται* αυτοί νηστεύουσι, και ο κόσμος τρυφά. Εν ημέρα μοχθούσι, και νυκτός εις αγώνας εαυτούς προτρέπονται εν στεναχωρία και κόποις, τινές δε εξ αυτών, εν εκουσίαις θλίψεσιν* άλλοι, εν κόποις των παθών αυτών, έτεροι διωκόμενοι υπό των ανθρώπων* άλλοι, εν κινδύνοις παθών, υπότε δαιμόνων και των λοιπών. Και οι μεν αυτών εδιώχθησαν * οι Δε εφονεύθησαν* άλλοι, περιήλθον εν μηλωταίς, και τοις λοιποίς. Και ο λόγος του Κυρίου επληρώθη εν αυτοίς, ο λέγων, “ότι εν τω κόσμω, θλίψιν έξετε, αλλ’ εν εμοί χαρίσεσθε” (Αγ. Ισαάκ του Σύρου, Λόγος ΛΣΤ’).

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ